Η άγνωστη ελληνική ιστορία της Διώρυγας του Παναμά

Την άγνωστη ελληνική ιστορία της Διώρυγας του Παναμά – της μεγαλύτερης στον κόσμο - αποκαλύπτει δημοσίευμα του ΑΠΕ. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Δημήτρη Παρούση υπάρχουν αναφορές ότι 3.000 Έλληνες εργάτες έχασαν τη ζωή τους στην κατασκευή. Τους είχαν χρησιμοποιήσει γιατί είχαν την τεχνογνωσία από τον Ισθμό. Έλληνας ήταν ωστόσο και ο πρώτος καπετάνιος που διέσχισε το κανάλι στα εγκαίνια της Διώρυγας του Παναμά

 Εκεί όπου ο Ατλαντικόςωκεανός συναντά τον Ειρηνικό. Εκεί όπου η δύναμη του ανθρώπου έσμιξε δύο τεράστιες θάλασσες. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι οι Έλληνες "στιγμάτισαν" με το δικό τους τρόπο τρεις από τους βασικότερους σταθμούς στην ιστορία της μεγαλύτερης διώρυγας του κόσμου.

Οι Έλληνες βρέθηκαν στον Παναμά από την πρώτη κιόλας προσπάθεια δημιουργίας του καναλιού. Αυτό συνέβη όταν πρώτοι οι Γάλλοιανέλαβαν την κατασκευή του, το 1880. Η επιλογή των Γάλλων έγινε με το σκεπτικό της εμπειρίας τους από την κατασκευή της διώρυγας τουΣουέζ, αλλά και του Ισθμού της Κορίνθου.

Έτσι οι Γάλλοι έφεραν εκατοντάδες έλληνες εργάτες μέχρι το 1885, οι οποίοι ήταν ήδη εξειδικευμένοι λόγω της διάνοιξης του Ισθμού της Κορίνθου. Όμως η προσπάθεια των Γάλλων ναυάγησε σύντομα καθώς περίπου 22.000 εργάτες πέθαναν κατά την προσπάθεια κατασκευής του καναλιού.

Ο συνεργάτης του ΑΠΕ - ΜΠΕ Δημήτρης Παρούσης που πραγματοποιεί εδώ και τρία χρόνια το γύρο του κόσμου αναζητώντας χαμένους Έλληνες (περισσότερα στο http://www.godimitris.gr) βρέθηκε στα αρχεία του καναλιού του Παναμά τα οποία χρονολογούνται από το 1900, όταν ανέλαβε την κατασκευή του καναλιού η κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Κύρια αιτία η ελονοσία και η φυματίωση, αρρώστιες που την εποχή εκείνη δεν είχαν ακόμη ανακαλυφθεί. Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας του Παναμά,ΕυάγγελοςΚούμανης, "Οι ελληνες εργάτες που έχασαν τη ζωή τους κατά την κατασκευή του καναλιού από τους Γάλλους μπορεί να φτάνουν και τους 3.000".

Σήμερα από το αρχείο του καναλιού του Παναμά απουσιάζουν αναλυτικές πληροφορίες και ονόματα σχετικά με όσους εργάστηκαν στην κατασκευή της διώρυγας κατά την περίοδο του 1880 και μέχρι το 1890. Η πιο λογική εξήγηση για τα "χαμένα" αρχεία, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι η έλλειψη οργάνωσης την εποχή εκείνη και η "άτακτη" εγκατάλειψη του σχεδίου από τους Γάλλους.

Ωστόσο υπάρχουν πληροφορίες που θέλουν πολλούς Έλληνες να εγκατέλειψαν τις δύσκολες συνθήκες εργασίας στην κατασκευή του καναλιού και να χάθηκαν στα νότια της χώρας, στη ζούγκλα, χωρίς έκτοτε να υπάρχουν στοιχεία για αυτούς. Η ελληνική κοινότητα του Παναμά έχει ήδη καταγραφές ελληνικών επιθέτων σε οικογένειες στην περιοχή Darien.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο καθολικός σήμερα ιερέας Καραμανίτηςπου ζει μερικά χιλιόμετρα έξω από το την πόλη Κολόν του Παναμά. Τα φυσικά χαρακτηριστικά θυμίζουν ντόπιους ιθαγενείς, αλλά το επίθετό του είναι καθαρά ελληνικό. Ελληνες που εγκατέλειψαν, μη αντέχοντας τις κακουχίες της κατασκευής του καναλιού, έχουν εντοπιστεί και σε γειτονικές χώρες. Όπως ο πατέρας της μεγαλύτερης σε ηλικία Ελληνίδας στην Κόστα Ρίκα, της Ηλέκτρας Παπαγεωργίου. Ο πατέρας της καταγόταν από τη Θήβα. Είχε βρεθεί στον Παναμά για την κατασκευή της διώρυγας.

Στοιχεία από το αρχείο αποδεικνύουν ότι και στην δεύτερη φάση της κατασκευής της διώρυγας, αυτή τη φορά από τις ΗΠΑ, υπήρχαν πολλοί Έλληνες που βοήθησαν στην κατασκευή της. Ο αριθμός τους δεν είναι συγκεκριμένος. Στην επίσημη εφημερίδα της εποχής εκείνης στο "Κανάλ Ρέκορντ" γίνονται πολλές αναφορές σε ελληνικά ονόματα, κυρίως σε ό,τι αφορά ατυχήματα.

Όπως στην 1η Μαΐου του 1909 αναφέρεται ότι ο Δημήτρης Μικέδορος έχασε τη ζωή του σε εργατικό ατύχημα το οποίο προκλήθηκε από βαγόνι ενός τραίνου που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή του καναλιού. Υπολογίζεται ότι περίπου 27.500 εργάτες έχασαν τη ζωή τους από το 1880 μέχρι τη λειτουργία του καναλιού το 1914. Ελληνας ήταν και ο πρώτος καπετάνιος της διώρυγας ή πιλότος όπως ονομάζονται αυτοί που αναλαμβάνουν τον χειρισμό των πλοίων μέσα στο κανάλι.

Έλληνας καπετάνιος σε αμερικανικό πλοίο

Ετσι, αυτή τη φορά ένας επώνυμος Ελληνας, ο καπετάν Νικήτας Μαυράκης έγραψε τη δική του σελίδα στη δεύτερη σημαντική φάση της ιστορίας του καναλιού. Ηταν στις 15 Αυγούστου του 1914, όταν οι Αμερικανοι με κάθε επισημότητα έκαναν τα εγκαίνια του καναλιού. Από δεκάδες υποψήφιους επιλέχθηκε ομόφωνα ο καπετάνιος Νικήτας Μαυράκης γεννημένος στην Κάσο το 1859.

Όπως αναφέρουν τα ιστορικά αρχεία η επιλογή του έγινε όχι μόνο γιατί ήταν ο καλύτερος καπετάνιος αλλά και λόγω της προσωπικότητάς του η οποία τον έκανε ιδιαίτερα γνωστό την εποχή εκείνη στη χώρα. Έτσι το αμερικανικό SS Ancon διέσχισε με επιτυχία το κανάλι και γράφτηκε στην ιστορία ως το πρώτο πλοίο που διέσχισε τη διώρυγα του Παναμά. Η μόνη ένσταση από την πλευρά των διοργανωτών ήταν ότι το όνομα του μοναδικού ικανού να πραγματοποιήσει με επιτυχία τέτοιο εγχείρημα δεν θα έπρεπε να παραπέμπει σε άλλη χώρα και έτσι άλλαξαν το όνομα του Νικήτα Μαυράκη σε John Constantine.

--page break--

Σήμερα η προτομή του βρίσκεται στη λέσχη των πιλότων που θεωρούνται οι πιο σημαντικοί υπάλληλοι της διώρυγας. Η τρίτη σημαντική φάση στην ιστορία της διώρυγας του Παναμά είναι η μετάβαση του ελέγχου του καναλιού από τους Αμερικανούς στους Παναμέζους. Το Σεπτέμβριο του 1977 σημειώθηκαν αιματηρά επεισόδια μεταξύ Αμερικανών στρατιωτών και Παναμέζων πολιτών και κυρίως φοιτητών που αντιδρούσαν στην κυριαρχία της ζώνης του Παναμά από τις ΗΠΑ. Τότε, υπογράφεται η σταδιακή μεταφορά του ελέγχου του καναλιού στους Παναμέζους.

Την εποχή εκείνη, από τις 19 Δεκεμβρίου 1969 έως στις 11 Οκτωβρίου 1978, πρόεδρος της χώρας ήταν ο Δημήτριος Β. Λάκας, ελληνικής καταγωγής. Σύμφωνα με μαρτυρίες στενών συνεργατών του, λέγεται ότι ο Δημήτρης Λάκας έπεισε το ελληνικό λόμπι στις ΗΠΑ να επηρεάσει θετικά τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ για να υπογράψει τη συνθήκη μετάβασης του καναλιού.

Από το 2000 το κανάλι ανήκει αποκλειστικά στον Παναμά και οι εγκαταστάσεις του στρατού των ΗΠΑ θυμίζουν παλιές εποχές. Σήμερα ο εγγονός του καπετάν Νικήτα Μαυράκη συνεχίζει να δουλεύει ως πιλότος στο κανάλι καθώς και δεκάδες άλλοι Έλληνες, όπως οΘεόδωρος Κολιόπουλος που βρίσκεται στο control room της διώρυγας του Παναμά. Χιλιάδες είναι και οι έλληνες ναυτικοί που διέσχισαν το κανάλι μέχρι σήμερα.

Λίγα λόγια για το κανάλι...

Ο Ατλαντικός και ο Ειρηνικός ωκεανός φαντάζουν τόσο μακριά. Στον Παναμά αυτή η άποψη μηδενίζεται. Απέχουν μόλις μια ώρα. Και στο Κανάλι του Παναμά γίνονται ένα. Ένα από τα μεγαλύτερα μηχανικά έργα του ανθρώπου στον κόσμο σήμερα είναι αντιμέτωπο με άλλη μια πρόκληση, αυτό της κατασκευής ενός μεγαλύτερου καναλιού.

Ηδη στον Παναμά τα τελευταία δύο χρόνια άρχισαν οι εργασίες για την κατασκευή μεγαλύτερων δεξαμενών που θα χτιστούν δίπλα από τις υπάρχουσες οι οποίες πια κρίνονται... μικρές. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2010 το 37% τον πλοίων κοντέινερ δεν θα μπορούν, εξαιτίας των διαστάσεών τους, να περάσουν από τη σημερινή διώρυγα του Παναμά. Οι εργασίες αναμένεται να ολοκληρωθούν έως το 2014.

Συμβολική ημερομηνία καθώς έναν αιώνα πριν γινόταν τα εγκαίνια του σημερινού καναλιού. Επί περίπου εκατό χρόνια τα περισσότερα πλοία περιορίζονταν στο πλάτος των 32 μέτρων, όσο είναι περίπου και το πλάτος των δεξαμενών της διώρυγας. Τα πλοία αυτά ονομάζοντανΡΑΝΑΜΑΧ. Με τις νέες δεξαμενές το πλάτος διευρύνεται στα 55 μέτρα.

Αν δεν υπήρχε το κανάλι, ένα πλοίο από τη Νέα Υόρκη για να φτάσει στο Σαν Φρανσίσκο στην πλευρά του ειρηνικού, έπρεπε να διανύσει 22.500 χιλιόμετρα κάνοντας όλο το γύρο της Αμερικής, περνώντας από τις παγωμένες θάλασσες της Παταγονίας, στο τέλος του κόσμου. Με το κανάλι τα 22.500 χιλιόμετρα μειώθηκαν στα 9.500 χιλιόμετρα. Η εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος οδήγησε από νωρίς στις σκέψεις για τη δημιουργία μιας διώρυγας.

Οι πρώτες σκέψεις ήταν να γίνει ένα κανάλι στη Νικαράγουα. Η πολιτική κατάσταση στη χώρα αλλά και οι σεισμοί από την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα ανάγκασαν τους ειδικούς να ψάξουν για άλλη λύση. Ο Παναμάς θεωρήθηκε η προσφορότερη καθώς οι δύο ωκεανοί απέχουν μόλις 92 χιλιόμετρα μεταξύ τους.

Μια λύση ήταν η κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής. Το 1880 έγινε πραγματικότητα. Αφού περίπου 12.000 εργάτες έχασαν τη ζωή τους στην κατασκευή του. Σήμερα το τραίνο λειτουργεί με ένα δρομολόγιο τη μέρα για τουριστικούς κυρίως λόγους.

--page break--

Πρώτοι επιχείρησαν να φτιάξουν το κανάλι οι Γάλλοι. Όμως η προσπάθεια απέτυχε. Κατασκευαστικά είχαν πολλά λάθη μα το κυριότερο, περίπου 22.000 εργάτες έχασαν τη ζωή τους όχι τόσο από ατυχήματα, όσο από επιδημίες φυματίωσης και κίτρινου πυρετού. Ανάμεσά τους ήταν και πολλοί Έλληνες.

Στις αρχές του 1900, οι Aμερικανοί αποφασίζουν να κατασκευάσουν το κανάλι. Πείθουν του άρχοντες του Παναμά να ανεξαρτητοποιηθούν και πληρώνουν ένα μικρό αντίτιμο στην Κολομβία αγοράζοντας στην ουσία αυτό το άχρηστο (την εποχή εκείνη) για τους Κολομβιανούς κομμάτι της γης. Ο Παναμάς μέχρι τότε αποτελούσε μια φτωχική και ξεχασμένη επαρχεία της Κολομβίας. Ετσι ο Παναμάς γίνεται ανεξάρτητο κράτος.

Τους πήρε περίπου 13 χρόνια για να ολοκληρωθεί το έργο. Αλλοι 6.500 εργάτες σκοτώθηκαν. Ευτυχώς ένα Κουβανός γιατρός ανακάλυψε την αιτία της φυματίωσης και του κίτρινου πυρετού, κάτι που δεν ήταν γνωστό μέχρι τότε.

Το κανάλι αποτελείται από τρεις σταθμούς, μικρά ποτάμια, φυσικές και τεχνητές λίμνες. Το πιο εντυπωσιακό είναι οι δεξαμενές. Σκοπός αυτών των δεξαμενών, βασισμένων στην αρχή των συγκοινωνούντων δοχείων, είναι να ανυψώνουν ή να κατεβάζουν τα πλοία σε διαδοχικά επίπεδα. Ο Ειρηνικός ωκεανός είναι στο ίδιο ύψος με τον Ατλαντικό. Όμως ο ποταμός και η τεχνητή λίμνη που συνδέει τις δύο θάλασσες φτάνει περίπου και τα 100 μέτρα ψηλότερα.

Ετσι οι κατασκευαστές της διώρυγας έφτιαξαν τρεις σταθμούς με δεξαμενές έτσι ώστε να αλλάζουν τη στάθμη του νερού. Είτε μπει κάποιο πλοίο από τον Ατλαντικό είτε από τον Ειρηνικό, περνά πρώτα από τις ειδικές στενές δεξαμενές για να ανέβουν τα πλοία σαν ασανσέρ στην αρχή τα πρώτα περίπου 26 μέτρα υψομετρικής διαφοράς μεταξύ της θάλασσας και τις στεριάς. Αυτή η διαδικασία γίνεται συγκεκριμένα σε δύο σταθμούς που αποτελούνται από 5 τεράστιες δεξαμενές.

Η πορεία στη συνέχεια είναι ανοδική ή καθοδική ανάλογα με την κατεύθυνση του πλοίου, με φυσικό τρόπο. Στον τρίτο σταθμό τα πλοία μπαίνουν σε άλλες τρεις δεξαμενές όπου κατεβαίνουν και πάλι για να μπουν κανονικά πλέον στον ωκεανό. Ολη αυτή η διαδικασία δεν ξεπερνά τη μιάμιση ώρα και περίπου 14.000 πλοία διασχίζουν το κανάλι κάθε χρόνο.

Θέαμα εντυπωσιακό, όχι μόνο όταν τα πλοία μπαίνουν στις τεράστιες δεξαμενές και ανυψώνονται, αλλά και όταν ως παρατηρητής από τη στεριά βλέπεις τα θεόρατα πλοία που περνούν από δίπλα σου λες και είναι αυτοκίνητα. Τα πλοία ίσα που χωρούν στις δεξαμενές.

Στα πλευρικά τοιχώματα των δεξαμενών υπάρχουν σιδηροδρομικές ράγες όπου κινούνται οδοντωτά τρενάκια τα οποία κρατούν το πλοίο σταθερό μέσα στην δεξαμενή, χωρίς να χτυπήσει στα τοιχώματα. Σήμερα το νερό που χρησιμοποιείται για κάθε ανύψωση πλοίου σπαταλάται, χάνεται στον ωκεανό, προκαλώντας προβλήματα στην υδροδότηση της περιοχής. Με τις νέες δεξαμενές το νερό θα ανακυκλώνεται.

Το ΑΠΕ - ΜΠΕ βρέθηκε στο εργοτάξιο κατασκευής του νέου καναλιού και φωτογράφησε τις νέες τεχνητές λίμνες που κατασκευάζονται για την ανακύκλωση των υδάτων. Ο πιο φιλικός προς τους τουρίστες σταθμός είναι ο Miraflores. Ένα τέταρτο από την πόλη του Παναμά. Φροντίστε όμως να είστε εκεί 9 με 10 το πρωί ή στις 3 με 5 το απόγευμα, τότε που περνούν τα πλοία. Εκεί υπάρχει και το σχετικό μουσείο.

Λιγότερο τουριστικός και ίσως περισσότερο εντυπωσιακός είναι ο σταθμός Gatun Lock, αυτός που βρίσκεται στην πλευρά του Ατλαντικού. Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να πάρει μια αυθεντική γεύση από το κανάλι. Παράλληλα η διαδρομή από την πόλη προς το συγκεκριμένο σταθμό, περίπου μια ώρα, αποζημιώνει τον επισκέπτη.

Παράλληλα υπάρχουν και ειδικές κρουαζιέρες με τις οποίες μπορεί κανείς να διασχίσει το κανάλι. Η εμπειρία αυτή είναι εντυπωσιακότερη όλων, αλλά αποτελεί και την ακριβότερη λύση. Παρόμοιες εικόνες μπορεί να δει κανείς ως επιβάτης του τραίνου που αναχωρεί κάθε πρωί, για ένα μοναδικό δρομολόγιο κάθε μέρα, από την πόλη του Παναμά που βρίσκεται στον Ειρηνικό ωκεανό έως την πόλη Κολόνστην πλευρά του Ατλαντικού.
πηγή:http://cosmo.gr